Geen kunst wel misbruik

Op 24 november 2023 voerde Vrouw & Maatschappij actie tegen deepnudes. De actie wilde een bewustmaking creëren over deze nieuwe vorm van online seksueel geweld tegen vrouwen.

 

Met behulp van artificiële intelligentie kan immers elke onschuldige foto of video omgevormd worden tot een naaktbeeld. Die beelden zijn dan ook zeer moeilijk te onderscheiden als fake. Met deze verontrustende trend kan dus elke vrouw slachtoffer worden van online seksueel geweld. Daarom wil V&M sensibiliseren over deze problematiek. Want deepnudes zijn geen kunst, wel misbruik. 

 

Wat zijn deepnudes?

 

Deepnude is een samentrekking van deepfake en nude (naakt). Deepfakes zijn nepvideo’s die gemaakt zijn met Artificiële Intelligentie. Zo’n deepfake kan gezichten en stemmen nabootsen van een bestaande persoon. Je kan in zo’n video iemand eender wat laten zeggen of doen zonder dat die persoon dat ooit echt gezegd of gedaan heeft. Je kan dus ook iemand ‘digitaal in zijn blootje zetten’. Wanneer een deepfake seksueel getint is, spreken we van een deepnude. Websites en apps bieden -vaak gratis- een service aan de gebruiker aan waarbij een alledaagse foto of video kan omgevormd worden tot een naaktbeeld. Die websites en apps zijn ondertussen zo goed ontwikkeld dat het zeer moeilijk is om vals en echt van elkaar te onderscheiden. Bovendien is zo’n app enkel ontwikkeld op basis van data van vrouwenlichamen en niet van mannenlichamen. De software is dus ontworpen om enkel vrouwelijke slachtoffers te maken.

 

Hoe vaak komt online geweld op vrouwen voor en wie zijn de daders?

 

Over het aantal slachtoffers van deepnudes zijn er in België nog geen cijfers beschikbaar, maar uit onderzoek van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen blijkt dat 11% van de vrouwen slachtoffer werden van cyberpesten. Het valt op dat vooral jonge vrouwen (16-24 jaar) geviseerd worden online. 1 op 4 van de jongeren gaf aan te maken gehad te hebben met online geweld. In bijna de helft van de gevallen zijn de daders bekenden van de slachtoffers.

 

Waarom zijn deepnudes een probleem? Waarom nood aan een campagne?

 

• Deepnudes zijn zeer moeilijk te onderscheiden als nep. Als slachtoffer kan je dus moeilijk duidelijk maken dat jij dat niet bent.
• Omdat de beelden niet ‘echt’ zouden zijn, lijkt het alsof je niets verkeerd doet als je zo’n foto’s of video’s maakt of doorstuurt. Heel veel daders weten niet dat het maken en verspreiden van deepnudes strafbaar is: de strafmaat bedraagt 1 tot 5 jaar celstraf en geldboetes van 1.600 tot 80.000 euro.
• Voor slachtoffers is het niet van belang of de beelden echt of fake zijn. De gevolgen zijn in beide gevallen verwoestend. Slachtoffers worden overmand door een gevoel van schaamte en in uiterste gevallen groeit dat uit tot depressie of zelfmoord. Bovendien zien we dat slechts 16,5% van de slachtoffers hiervan aangifte doet. Dit kunnen we wijten aan een cultuur van victim blaming.

 

Beleidsvoorstellen

 

De Europese, federale, Vlaamse en lokale overheden kunnen veel betekenen in de strijd tegen online seksueel geweld op vrouwen. Daarom legt V&M een heleboel beleidsvoorstellen op tafel. Bekijk hier het volledige overzicht.

 

Lokale acties

 

Antwerpen was net zoals meer dan 60 lokale V&M-afdelingen actief dit jaar om ruchtbaarheid te geven aan dit thema. We gingen aan het station van Berchem samen met minister Annelies Verlinden, federaal parlementslid Nahima Lanjri, Pieter De Cock lid BCSD en Vlaams parlementslid en lijsttrekker Orry Van de Wauwer het gesprek aan met jongeren over de gevaren, de strafbaarheid en de gevolgen van deepnudes.